Ograniczenie emisji
Projekt zamiany grupowych węzłów cieplnych na indywidualne węzły cieplne przyczyni się do ograniczenia poziomów emisji:
- CO2 o 4 012,69 Mg/rok,
- SO2 10,06 Mg/rok,
- NOx o 5,11 Mg/rok
oraz zmniejszeniu zużycia energii pierwotnej o 28 718,45 GJ/rok.
Ponadto w wyniku realizacji inwestycji nastąpi ograniczenie emisji pyłu zawieszonego PM 10 i PM 2,5 o 0,63 Mg/rok, która stanowi poważny problem na obszarze Warszawy, szczególnie w miejscu realizacji inwestycji i miejscu lokalizacji źródeł ciepła – emitorów emisji warszawskiego systemu ciepłowniczego.
Niska emisja
Polska od lat ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w Unii Europejskiej. W wielu miastach stężenie toksycznych i rakotwórczych substancji – pyłu PM10 i benzo (a) pirenu – wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy. Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) ponad 3,5 mln osób na świecie umiera rocznie z powodu zanieczyszczenia powietrza. Szacuje się, że w Polsce z tego powodu traci życie ok. 45 tys. osób rocznie. Niestety dane te, choć są szokujące, nie powinny dziwić, skoro Polska od lat ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej. Według informacji Europejskiej Agencji Środowiska aż 6 polskich miast znalazło się w pierwszej dziesiątce miast europejskich z największą liczbą dni w roku, w których przekroczono dobowe dopuszczalne stężenie pyłu PM10 (pozostałe cztery miasta znajdują się w Bułgarii). Najgorzej z polskich miast wypada Kraków, w którym limity przekroczone były przez 150 dni w roku, w Nowym Sączu przez 126 dni, w Gliwicach i Zabrzu przez 125 dni, w Sosnowcu przez 124 dni, a w Katowicach przez 123 dni. Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie Najwyższej Izby Kontroli pt. „Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami” z grudnia 2014 r. największym problemem dla jakości powietrza w naszym kraju jest ponadnormatywne stężenie pyłu zawieszonego (PM10 i PM2,5) oraz benzo (a) pirenu (B (a) P). Wysokie stężenie pyłu zawieszonego powoduje i pogłębia choroby płuc i układu krążenia. Z kolei benzo (a) piren jest związkiem silnie rakotwórczym. Tymczasem we wszystkich kontrolowanych miastach w 2013 r. dopuszczalne stężenie benzo (a) pirenu przekroczone zostało średnio o 500 proc. Najwyższe stężenie B (a) P odnotowano w Nowym Sączu – limity przekroczone jedenastokrotnie, a w Głubczycach (w woj. opolskim) dziesięciokrotnie. Z kolei w czterech miastach (Kraków, Nowy Sącz, Katowice i Dąbrowa Górnicza) przekroczone zostało średnioroczne stężenie PM10. W skali kraju w latach 2010–2013 przekroczono dopuszczalne poziomy pyłu PM10 w ponad 75 proc. Wszystkich stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, a w przypadku benzo (a) pirenu w ok. 90 proc. stref.
W latach 2009–2012 główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 (od 82 proc. do 92,8 proc.) była tzw. niska emisja, pochodząca z domowych pieców i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie odbywa się w nieefektywny sposób. Pozostałe przyczyny to zanieczyszczenia komunikacyjne (od 5,4 do 7 proc.) i przemysłowe (od 1,8 do 9 proc.). Jednak lokalnie mogą występować także inne tendencje. Na przykład w Warszawie zanieczyszczenia komunikacyjne stanowiły 63 proc. Wszystkich zanieczyszczeń w powietrzu.
Roczne stężenie pyłu zawieszonego PM 10 w μg/m3 |
* Źródło: Air quality in Europe – 2013 report, European Environment Agency, 2013 r. |
- Czerwone i ciemnoczerwone kropki wskazują stacje pomiarowe, na których został przekroczony dopuszczalny poziom średniorocznego stężenia PM 10 określony w prawodawstwie UE (40 μg/m3*)
- Pomarańczowe kropki wskazują stacje pomiarowe, na których wystąpiły przekroczenia statystycznie wyznaczonego poziomu (31 μg/m3), odpowiadającego 24 – godzinnemu limitowi stężenia PM 10 obowiązującego w UE.
- Jasnozielone kropki wskazują stacje pomiarowe, na których zanotowano przekroczenia zalecanego przez WHO rocznego poziomu stężenia PM 10 (20 μg/m3*).
- Ciemnozielone kropki wskazują stacje pomiarowe, na których nie został przekroczony zalecany przez WHO roczny poziom stężenia PM 10 (20 μg/m3*).
Polskie miasta z największą liczba przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłów (dni w roku) |
Źródło: Spalanie w węgla w domowych piecach – zagrożenia zdrowotne – Broszura Health and Environment Alliance (HEAL) – Czerwiec 2014 |
Tak więc jakość powietrza w polskich miastach stanowi poważny problem dla zdrowia publicznego. Z wyliczeń zaprezentowanych w broszurze Health and Environment Alliance (HEAL) z czerwca 2014 wynika, że ok. 97% ludności Polski narażone jest na stężenia pyłu powyżej poziomu jaki jest rekomendowany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Pojęcie niskiej emisji oznacza emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza emitorami (kominami) o wysokości do 40 m (przeważnie znajdują się one na wysokości ok. 10 m) oraz emisji związanej z komunikacją Tym samym odpowiedzialnymi za powstawanie niskiej emisji są przede wszystkim lokalne źródła ciepła oraz transport. Do lokalnych źródeł ciepła zaliczamy kotłownie lokalne opalane paliwami stałymi i ciężkim olejem opałowym oraz indywidualne paleniska domowe opalane paliwami kopalnymi, zwłaszcza węglem i biomasą, w których dodatkowo często spalane są także odpady. Niska emisja ma istotny negatywny wpływ na jakość powietrza, gdyż nisko usytuowane źródło emisji często prowadzi do powstania wysokich stężeń zanieczyszczeń w swojej najbliższej okolicy, zwykle jest to obszar zwartej zabudowy mieszkalnej.
Względny udział emisji pochodzących ze spalania węgla w piecach domowych w całkowitym poziomie emisji zanieczyszczeń atmosferycznych |
Źródło: Spalanie w węgla w domowych piecach – zagrożenia zdrowotne – Broszura Health and Environment Alliance (HEAL) – Czerwiec 2014 |
Korzyści wynikające z likwidacji niskiej emisji
Eliminacja niskiej emisji niesie ze sobą szereg wymiernych korzyści zdrowotnych i społecznych. Niska emisja jest problemem, który dotyka nie tylko osoby bezpośrednio przyczyniające się do jej powstania, ale całe lokalne społeczności. Dlatego też, ograniczenie zanieczyszczenia powietrza jest bardzo ważnym krokiem prowadzącym do poprawy jakości życia społeczeństwa. Na korzyści zdrowotne i społeczne wynikające z ograniczenia, a w następstwie tego eliminacji emisji szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery, składa się wiele czynników.
Do takich czynników zaliczyć można:
- poprawę jakości życia lokalnego społeczeństwa,
- pozytywny wpływ na stan zdrowia ludności,
- czyste środowisko naturalne,
- zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej danego obszaru,
- poprawę walorów turystycznych i klimatycznych miejscowości,
- ograniczenie kosztów leczenia chorób oraz renowacji budynków i zabytków.
Według danych WHO (World Health Organization) wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka kształtuje się na poziomie 15%. Wraz ze zmniejszeniem zanieczyszczenia oczekuje się zmniejszenia liczby zachorowań na ostre infekcje układu oddechowego oraz krwionośnego takich jak: astma, alergie, przewlekła obturacyjna choroba płuc, niektóre nowotwory i wiele innych. Naukowcy dowiedli, że eliminacja niskiej emisji oraz innych czynników zanieczyszczających powietrze, wpłynie pozytywnie na rozwój prenatalny oraz wczesnodziecięcy.
Badania wskazują, iż nowonarodzone dzieci, których matki zamieszkują obszary o czystym powietrzu, mają sprawniejsze oraz lepiej funkcjonujące układy ciała.
Dowiedziono, że eliminacja wpływu niskiej emisji na kobiety w ciąży ograniczy występowanie objawów chorób układu oddechowego u niemowląt. Ponadto zwiększy odporność na zapalenie oskrzeli oraz płuc u dzieci z astmą oraz tych niechorujących na astmę. Badania przeprowadzone na populacji żyjącej w 9 miastach USA wykazują, że ograniczenie zanieczyszczenia powietrza zmniejsza liczbę hospitalizacji z powodu udaru mózgu. Naukowcy potwierdzają, że zanieczyszczenia powietrza mają znaczny wpływ na organizm ludzki. W większości przypadków najbardziej wrażliwe są osoby starsze i dzieci.
Zanieczyszczenia mają też duży wpływ na osoby z niewydolnością układu krążenia, arytmią, miażdżycą, cukrzycą oraz osoby cierpiące na przewlekłe choroby układu oddechowego. Zmniejszenie niskiej emisji ograniczy ryzyko zgonu, które maleje wraz ze zmniejszeniem stężenia pyłów i siarczanów.
Równie istotnym jest fakt, iż eliminacja zanieczyszczenia powietrza wydłuża życie. Podsumowując, dzięki ograniczeniu i eliminacji emisji komunikacyjnej oraz emisji pyłów i szkodliwych gazów z domowych pieców i kotłowni, jako społeczeństwo mamy szansę realizowania idei zrównoważonego rozwoju. Oznacza to, że zdrowie ludności oraz przyszłych pokoleń poprawi się.
Jednym ze najlepszych sposobów na likwidację niskiej emisji pochodzącej z palenisk domowych oraz lokalnych źródeł ciepła jest podłączenie budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej. Ciepło systemowe dzięki wykorzystywanym technologiom zapewnia przestrzeganie rygorystycznych norm ekologicznych a jednocześnie jest rozwiązaniem bezpiecznym, wygodnym oraz konkurencyjnym cenowo. Programy (tzw. PONE – Program Obniżenia Niskiej Emisji) zachęcające do zmiany zasilania w ciepło są wdrażane m. in. w Krakowie i w Bielsku Białej.
Podsumowując, można powiedzieć, że oddziaływanie niskiej emisji ma ogromne konsekwencje praktycznie niemalże w każdym aspekcie życia – zarówno społeczeństwa, jak i pojedynczego człowieka. Nie można zatem bagatelizować sprawy i omijać tego problemu. Konsekwencje są naprawdę mocno odczuwalne, a dla każdego kolejnego pokolenia będą odczuwalne jeszcze bardziej. Zatem w obowiązku każdego człowieka jest walka z niską emisją – zarówno w sposób bezpośredni (np. podłączając się do ciepła systemowego lub wymieniając piec w domu czy zmieniając samochód na bardziej ekologiczny), jak i pośredni (uświadamiając innych o istnieniu problemu i zachęcając do działań bezpośrednich). Poprawa jakości powietrza oznacza zdrowsze i dłuższe życie.
Warto dodać, że ze względu na zobowiązania jakie Polska podjęła na szczeblu międzynarodowym, konieczne jest przestawienie całej polskiej gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną. W 2011 roku zostały opracowane przez Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Środowiska, a następnie przyjęte przez Radę Ministrów „Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej” – NPRGN. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną jest procesem długotrwałym i wymagającym kosztownych procesów inwestycyjnych. Ponadto opracowania dotyczące rozwoju gospodarczego w kontekście klimatycznym przygotowywane są w długoterminowym horyzoncie czasowym. Stąd NPRGN zostanie przygotowany w perspektywie 2050 roku, przy czym przewiduje się, że wdrożenie działań zmierzających do redukcji emisji gazów cieplarnianych w niektórych obszarach nie przyniesie natychmiastowych korzyści, lecz będą one widoczne dopiero po roku 2020, a nawet 2030.